کارگروه محیط زیست حزب اراده ملت ایران
بیانیهٔ کارشناسی و مطالبه‌گرانه دربارهٔ کاشت اکالیپتوس در اقلیم کاشان
بیانیهٔ کارشناسی و مطالبه‌گرانه دربارهٔ کاشت اکالیپتوس در اقلیم کاشان
نه لزوماً؛ اکالیپتوس در اقلیم گرم و خشکِ کاشان می‌تواند از نظر بیولوژیکی رشد کند، اما از نظر منابع آب و اکوسیستم محلی، گونه‌ای ریسک‌زا است — مگر آن‌که همراه با تأمین آب پایدار (نظیر پساب تصفیه‌شده)، انتخاب دقیق گونه، تراکم کنترل‌شده و مدیریت محیط‌زیستی علمی انجام شود.
مطالعات جهانی و ملی نشان داده‌اند که اکالیپتوس در مناطق کم‌آب، به‌دلیل ریشه‌های عمیق و تبخیرـتعریق بالا، می‌تواند موجب کاهش سطح آب زیرزمینی و حذف پوشش گیاهی بومی از طریق آللوپاتی شود. در ایران نیز کارشناسان منابع طبیعی به این نگرانی اشاره کرده‌اند.
در طرح‌های اخیر زراعت چوب و فضای سبز اطراف کاشان و آران‌وبیدگل، گفته می‌شود از پساب تصفیه‌شده برای آبیاری استفاده می‌شود؛ اگر این ادعا درست و پایدار باشد، بخشی از خطر کاهش می‌یابد، اما تنها در صورتی قابل قبول است که مطالعات هیدرولوژیک، پایش آب زیرزمینی و تنوع زیستی انجام شده باشد.
نتیجهٔ عملی و مطالبهٔ ما
ما از نهادهای مسئول (شهرداری، منابع طبیعی، محیط‌زیست و آب منطقه‌ای) انتظار داریم پیش از ادامهٔ کاشت گستردهٔ اکالیپتوس در مناطق خشک کاشان، گزارش‌های فنی زیر را به‌صورت عمومی منتشر کنند:
1. منبع آب آبیاری: آیا پساب تصفیه‌شدهٔ پایدار و ایمن استفاده می‌شود یا برداشت از سفرهٔ آب زیرزمینی؟
2. گونهٔ کاشته‌شده: نام علمی دقیق و ویژگی‌های آبی و بوم‌شناختی آن.
3. مطالعهٔ محیط‌زیستی و هیدرولوژیک: آیا پیش از آغاز طرح، ارزیابی رسمی انجام شده است؟
4. تراکم و مدیریت کاشت: برنامهٔ مشخص برای کنترل تراکم، برداشت و بازکاشت چیست؟
5. نظارت رسمی: کدام نهاد مسؤول پایش بلندمدت سطح آب و اثرات اکولوژیک است؟
جمع‌بندی
اگر کاشت اکالیپتوس بدون مدیریت علمی و برداشت از منابع آب زیرزمینی انجام شود، در اقلیم خشک کاشان بی‌خطر نیست و می‌تواند به تشدید بحران آب و کاهش تنوع زیستی بینجامد. اما اگر با پساب تصفیه‌شده، گونه و تراکم مناسب، و پایش مداوم همراه باشد، می‌توان آن را با احتیاط و تحت نظارت دقیق اجرا کرد.
کارگروه محیط زیست حزب اراده ملت ایران