زهرا زمانی
دانشآموزان بازمانده از تحصیل
معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش در ارائه تازهترین آمار از بازماندگان تحصیل، این تعداد را ۱۶۰هزار دانشآموز در مقطع ابتدایی بیان کرد. عدد و رقمی که اگرچه در سایر اخبار بیش از این هم ذکر شده، اما به نظر رقم بزرگی است. تازه این ۱۶۰هزار نفر تنها برای مقطع ابتدایی است و ممکن است تعدادی هم باشند که هنوز شناسایی نشدهاند.
در این باره، آخرین گزارش مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی مربوط به ترکتحصیلیها طی سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۱ ما را با آمارهایی عجیب روبهرو میکند: «تعداد دانشآموزان ترکتحصیلی در سال تحصیلی ۱۳۹۴-۱۳۹۳ برابر با ۳۴۷هزارو ۲۰۳ نفر بوده که با کاهش ۲۲درصدی در سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۳۹۸ به عدد ۲۷۰هزار و ۵۵۵ نفر رسیده است. این کاهش ۲۲درصدی مربوط به دوره دوم متوسطه است که در همین بازه زمانی مذکور، از ۱۹۹هزار نفر به ۴۵هزار نفر کاهش یافته است؛ اما در سوی دیگر، آمار دانشآموزان ترکتحصیلکرده دوره ابتدایی و متوسطه اول در بازه زمانی پیشگفته رو به رشد بوده، بهنحوی که در دوره ابتدایی شاخص مذکور از ۷۸هزار نفر به ۹۹هزار نفر و دو دوره متوسطه اول از ۶۰هزار نفر به ۱۲۴هزار نفر افزایش یافته است. در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ نیز آمار تارکان تحصیل با رشد ۳درصدی به ۲۷۹هزار و ۱۹ نفر رسید».
اما در گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، یک عدد بیش از هر آماری روح را میخراشد؛ اینکه در این گزارش میخوانیم حدود یک میلیون نفر در مقاطع مختلف به دلایل متفاوت از تحصیل جا ماندهاند: «تعداد کل افراد بازمانده از تحصیل در ســال تحصیلی ۱۳۹۵-۱۳۹۴ برابر ۸۶۲.۷۷۷ نفر است که در سال تحصیلی۱۴۰۱-۱۴۰۰ با ۲۶ درصد رشـد به ۹۱۱ هزار و ۲۷۲ نفر افزایش یافته است».
آن طور که قابل پیشبینی است، ۷0درصد تارکان تحصیل مربوط به دهکهای درآمدی پایین یک تا ۵ هستند. بررسیها نشان میدهد که پنج استان سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، تهران، خوزسـتان و آذربایجانغربی دارای بیشترین فراوانی مطلق بازماندگان از تحصیلاند. همچنین اسـتانهای سیسـتان و بلوچسـتان، خراسـان رضوی، خوزستان، آذربایجانغربی و کرمان نیز به ترتیب دارای بیشــترین آمار تارکان از تحصیل در سال ۱۴۰۱-۱۴۰۰ بودهاند.
زهرا نصیری در خصوص علت ترک تحصیل دانشآموزان اظهار کرد: «دانشآموزانی که ترک تحصیل میکنند معمولاً هدف خود را از درس خواندن نمیدانند و احساسشان این است که با درس خواندن نمیتوانند به منبع درآمدی که باید در آینده داشته باشند، دست پیدا کنند».
وی با اشاره به دلایلی که دانشآموزان از تحصیل مانده بیان میکنند، گفت: «این دانشآموزان میگویند ما باید دوازده سال درس بخوانیم و نهایتاً وارد بازار کسب و کار شویم پس همین حالا درس را رها کرده و وارد بازار میشویم».
روانشناس مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی همراز آموزش و پرورش شهرستان گرگان، فقر اقتصادی را یکی از دلایل بازماندن دانشآموزان از تحصیل برشمرد و افزود: «برخی خانواده از سطح مالی بسیار پایینی برخوردار بوده و حتی برای تهیه لباس و لوازم التحریر فرزند خود با مشکل مواجه هستند که باید با حمایت مالی از این خانوادهها مانع از ترک تحصیل فرزندان آنها شویم».
بازماندگی از تحصیل دانش آموزان میوه تلخ فقر مالی و فرهنگی خانوادهها
نصیری با بیان اینک فقر اقتصادی فقر فرهنگی را نیز به دنبال خود میآورد، گفت: «متأسفانه برخی خانوادهها که با مشکل مالی روبرو هستند، به ادامه تحصیل فرزندان خود اهمیت نداده و ترجیح میدهند فرزندانشان با کار کردن درآمدی برای خود داشته باشند».
وی با تأکید بر اینکه بازگرداندن دانشآموزان از تحصیل جامانده و پیشگیری از این اتفاق ناخوشایند نیازمند تصمیمات کلان در سطح کشور است، گفت: «معلمان مدارس باید با جذاب کردن فضای تحصیل در دانشآموزان ایجاد انگیزه کرده و مانع از ترک تحصیل آنها شوند».
روانشناس مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی همراز آموزش و پرورش شهرستان گرگان با بیان اینکه به لحاظ قانونی دانشآموزان باید حداقل تا پایه نهم تحصیل کرده و کسی مانع از ادامه تحصیل آنها نشود، گفت: «در مورد کودکان از تحصیل مانده تا قبل از پایه نهم از میتوان از طریق قانون و بهزیستی وارد عمل شویم اما این راهکار مؤثری نبوده و باید این مسأله ریشهیابی شود».
افزایش آسیبهای اجتماعی با ترک تحصیل زودهنگام دانشآموزان
نصیری افزایش آسیبهای اجتماعی را یکی از پیامدهای ترک تحصیل دانشآموزان برشمرد و افزود: «دانشآموزانی که مدرسه میروند حتی اگر اهل درس خواندن هم نباشند ساعاتی را در محیط امن و سالم میگذرانند اما دانشآموزان از تحصیل بازمانده از کنترل خانوادههای خود خارج شده و درگیر بسیاری از آسیبهای اجتماعی نظیر دوستان ناباب و مواد مخدر میشوند».
وی با تأکید اینکه ترک تحصیل دانشآموزان کاهش سطح علمی کشور و افزایش آسیبهای اجتماعی را در دراز مدت به همراه خواهد داشت، گفت: «آموزش و پرورش باید همه ساله آمار دانشآموزان را از ثبت احوال گرفته و به این ترتیب دانشآموزان از تحصیل مانده را شناسایی و سپس از طریق بهزیستی برای بازگرداندن آنها وارد عمل شود و در شرایطی که نیازمند فعاالیت قانونی باشد قوه قضائیه و دادگستری نیز وارد عمل میشود».
روانشناس مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی همراز گرگان با بیان اینکه بسیاری از دروسی که در حال حاضر در مدارس تدریس میشود متناسب با نیاز بازار کار نیست، گفت: «باید فعالیتهای مهارتی و فنی و حرفهای را محدود به پایه دهم به بعد نکرده و آموزشهای مهارتی را از همان دوران ابتدایی برای دانشآموزان داشته باشیم زیرا بسیاری از ترک تحصیلهای ما در همان دوران ابتدایی اتفاق میافتد».
کارشناس مددکار اجتماعی با اشاره به اینکه اگر فعالیتهای مهارتی را از همان دوران ابتدایی در مدارس آغاز کنیم دانشآموزان در کنار تحصیل، بازی با همسالان و کسب مدرک تحصیلی حرفه لازم برای ورود به بازار را نیز میآموزند، گفت: «اگر دانشآموزان ما پس از کسب مهارت در سنین بالاتر وارد بازار شوند کمتر دچار آسیبهای اجتماعی شده و برای پیدا کردن شغل مورد نظر خود نیز موفقتر خواهند بود».
منابع
عصر ایران
اعتماد آنلاین