میکوشیم سهم خود را در راستای نهادینه سازی تحزّب و قبح زدایی از فعالیت حزبی ادا نمایم

اراده ملت ، میلاد سپهری: حسن اکبری بیرق دانش آموخته دکترای زبان و ادبیان فارسی و عضو شورای مرکزی حزب اراده ملت ایران است. ایشان همچنان سردبیر فصل نامه خاطرات سیاسی نیز می باشد که از سال 1397 منتشر میشود و تاکنون 18 شماره آن بطور منظم به علاقمندان عرضه شده است. در این گفتگوی ویژه پای صحبت های ایشان نشسته ایم تا در مورد تحزب و مسائل و مشکلات آن گفتگو کنیم. 
جناب اکبری بیرق ممنون از وقتی که برای مصاحبه با نشریّه اراده ملّت اختصاص داده اید. در کار حزبی و تشکیلاتی چه مشکلات و دردسرهایی برای شما تاکنون ایجاد شده است؟
اساساً در ایران کار سیاسی کردن به طور عام و فعالیت حزبی به طور خاص، هزینه بسیار بالا و گاه فوق العاده سرنوشت سازی دارد؛ آن هم نه تنها از سوی حکومت، بلکه در افکار عمومی نیز افراد سیاسی و کنشگران حزبی معمولا اگر مطعون نباشند، به طور قطع مظنون و مورد شک و تردید بوده و هستند. به همین دلیل است که بسیاری از کسانی که می خواهند به نحوی خود را در معرض آراء عمومی قرار دهند، منکر هرگونه فعالیت تشکیلاتی سیاسی، اجتماعی شده، به صراحت و تاکید اعلام می کنند که وابسته به هیچ گروه و دسته و حزبی نیستند! در حالی که این امر نه تنها نباید باعث شرمندگی کسی باشد، بلکه میتواند و باید نقطه قوّت فردی محسوب شود که میخواهد مسؤولانه وارد رقابت های انتخاباتی شده و مثلا نماینده مجلس یا رئیس جمهوری و... شود. بر اینها بیافزایید ملاک های گزینش افراد را برای احراز پست های مدیریتی که در فرم های مربوط به این امور، گزینه عضویت خود شخص و ایل و تبارش در احزاب و دستجات و گروهکها! نیز آمده است که طبعاً طنین مثبتی ندارد.
بر اساس این مقدمه، دور از انتظار نیست که هرگونه کار تشکیلاتی و کُنش منجر به انسجام بخشی اجتماعی، اعم از عضویّت در حزب و جبهه و سندیکا و حتی خیریّه، که از نظر حاکمیّت، نه مقبول و مطلوب است و نه لازم و ضروری، برای همگان از جمله بنده حقیر، مستلزم پرداخت صورتحساب های ریز و درشت باشد. هر شهروندی در این جامعه به میزان اصطکاکی که با دولت و نهادهای بوروکراتیک آن دارد، کم و بیش درگیر این مسأله است؛ به ویژه اگر معیشتش نیز در گرو آن باشد.

نحوه تصمیم گیری صحیح در احزاب و به اجماع رسیدن چگونه باید باشد؟ مثلا وقتی قرار است بیانیه ای صادر شود یا تصمیمی گرفته شود؟
تحزّب در معنای عامّ آن، یک پدیدۀ نوین در کشور ما نیست و سابقه ای 150ساله دارد؛ بنابراین تمهید سامانۀ تصمیم سازی و نیل به اجماع، فرایندی است نسبتاً شناخته شده که به وسیله تجارب تاریخی و الگوهای موفق بومی و غیربومی پشتیبانی  میشود. فی المثل نهادی درون حزبی موسوم به «پولیت بورو» در حزب کمونیست شوروی سابق که در حزب توده نیز بازآفرینی شد، یکی از آن تجربه های قابل اعتناست. به گمان من سازوکارهای حزبی باید به لحاظ فُرمی در تلازم و تلاوم تامّ و تمام با محتوای آن باشد؛ به دیگرسخن، مانیفست یک حزب اگر دموکراسی محور است، نباید قربانی یک مکانیسم تصمیم گیری غیردموکراتیک شود. البته از آنجا که من قائل به نوعی دموکراسی نخبه گرا هستم، بر این باورم که چهره های مجرّب، نخبه و دانا، در هرگونه کُنش حزبی، وزن بیشتری نسبت به بقیه اعضا باید داشته باشند. بدین صورت که از مرامنامه حزب گرفته تا بیانیه ها و موضع گیری های حزب، باید در یک اتاق فکر سطح بالا، با هر تیتر و عنوانی (اعم از کمیته سیاسی و...) ساخته و پرداخته شده، سپس به بحث و رأی گذاشته شود.

جدا از حضور در شورای مرکزی حزب اراده ملت ایران، شما سردبیر نشریه خاطرات سیاسی هم هستید، در این نشریه شما به احزاب نیز پرداخته اید. چرا؟
به اعتقاد مدیرمسؤول محترم فصلنامه خاطرات سیاسی که من نیز با آن هم داستانم، یکی از نیازهای مبرم و عاجل سپهر سیاست ورزی ایران، توسعه فکر و عمل حزبی است و تا این نقیصه در جامعه ما تدارک نشود، کنشگری سیاسی باوجود مخاطراتی که دارد، بی اثر و بلکه گاه مضرّ خواهد بود؛ چنانچه تاکنون همین گونه بوده و هزینه های بسیار سنگینی بر نظام حکمرانی جمهوری اسلامی ایران، تحمیل کرده است. از این رو، خاطرات سیاسی، بخش قابل توجهی از همّت خود را مصروف این مسأله کرده و میکوشد سهم خود را در راستای نهادینه سازی تحزّب و قبح زدایی از فعالیت حزبی ادا نماید. البته رویکرد ما به این مسأله، تاریخی، فلسفی بوده و میخواهیم از تجارب عملی گذشته در این مرزبوم برای تئوریزه و توجیه تحزّب، نهایت بهره را ببریم.

جدا از این چهار تشکیلاتی که تاکنون در نشریه خاطرت سیاسی به آنها توجه کرده اید؛ آیا در ادامه نیز در مورد حزب یا احزاب دیگر نیز پرونده ای خواهید داشت؟
بله؛ شورای سیاستگذاری این نشریّه، با توجه به اهتمامی که صاحب امتیاز آن، جناب دکتر حکیمی پور، به برنامه ریزی میان مدّت و درازمدّت دارند، تقویمی برای چندسال آینده فصلنامه تدوین کرده است که برپایه آن هر سال یک شماره از خاطرات سیاسی به نحوی به تاریخ شفاهی احزاب در ایران خواهد پرداخت.

به نظر شما تامین منابع مالی برای رسانه های حزبی یا کلا خود احزاب چگونه باید باشد؟
این نظر بنده ممکن است کمی آرمانی بنماید؛ اما به عقیده من نزدیکترین و عملی ترین و سالم ترین راه مدیریت مالی هر حزبی، اتّکا به منابع مالی درون سازمانی، ازجمله حقّ عضویت اعضا و هواداران میباشد. ارگان هر حزب نیز باید علاوه بر استفاده از این منبع، نشریّه خود را چنان ارتقا بخشد که خودگردان شده، بتواند از طریق فروش، آبونمان، تبلیغات و... هزینه های جاری خود را تأمین نماید. البته باید یادآور شوم که فصلنامه خاطرات سیاسی، ارگان حزب اراده ملت نمیباشد و هیچگونه ارتباط تشکیلاتی با این حزب ندارد؛ هرچند بیشترین ارکان آن به نحوی مرتبط با حزب هستند.